کاربرد فناوری‌ در ارتقای سلامت

 علاوه بر این، فناوری‌ها کارایی را افزایش می‌دهند و امکاناتی را برای درمان‌های نوین و بهبود بیماران گسترش می‌دهند، فناوری‌ها موجب تسهیل شناخت بهتر از بیماری یک نفر، استفاده‌ی صحیح از خدمات سلامت، پایبندی خیلی بهتر به درمان، مشارکت در تصمیم‌گیری‌های مربوط به سلامت، بهبود پشتیبانی و حمایت اجتماعی، اشتراک‌گذاری، همراهی و رابطه‌ی متقابل به دست می‌دهد. هر چند فناوری‌ امکان متوقف کردن انتشار بیماری‌های فراگیر را ندارد، اما می‌توان از آن در سطوح مختلفی استفاده کرد.
به گفته هولین ژائو دبیر کل اتحادیه جهانی مخابرات : این نخستین بار است که شبکه‌های مخابراتی تا این حد برای اقتصاد، سلامت و فعالیت‌های اجتماعی بشر حیاتی بوده‌اند. این در حالی است که میلیاردها نفر از اثر مرض کرونا خانه‌نشین شده‌اند و حتی آموزش، تفریح و تجارت را از طریق اینترنت انجام می‌دهند و به افراد مسن این امکان را می‌دهد که موقعیتشان را مانند به‌روزرسانی رسانه‌های اجتماعی، به خانواده‌هایشان انتقال دهند ، اطلاعات مربوط به فعالیت خود را که با سنسور همراه ضربان قلب ضبط شده، به روشی سرگرم‌کننده و دیداری منتقل کنند و فقط با یک گروه خاص از طرفدارانشان به اشتراک بگذارند.

سلامت الکترونیکی مبتنی بر موبایل M-health
سازمان بهداشت جهانی نیز (۲۰۱۹) سلامت الکترونیکی را به‌عنوان «استفاده مقرون ‌به‌صرفه و امن از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی برای پشتیبانی از سلامت و زمینه‌های مرتبط با سلامت تعریف کرده که شامل خدمات مراقبت سلامت، نظارت بر سلامت، ادبیات سلامت، و آموزش، دانش و تحقیق سلامت است.کاربرد سیستم‌های سلامت عمومی به‌دلیل نقش مهمی است که سلامت الکترونیک و سلامت همراه در تمامی مراحل فرایند ارائه مراقبت سلامت، اعم از پیشگیری، تشخیص، تصمیم‌گیری، درمان و پیگیری دارد. سایت‌ها و اپلیکیشن‌های سلامت الکترونیکی می‌تواند برای کارکنان بخش مراقبت سلامت و پزشکی، مشاوره و اطلاعات لازم و مورد نیاز را فراهم و به توانمندسازی آنها در فرایند تصمیم‌گیری کمک کند.
سلامت الکترونیکی بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت و کمیسیون اروپا : «اپلیکیشن‌هایی چون اپلیکیشن‌های سبک زندگی و تندرستی که می‌تواند به دستگاه‌های پزشکی یا سنسورها متصل شود و همچنین سیستم‌های راهنمای شخصی، یادآوری‌کننده‌های اطلاعات سلامت و پزشکی که از طریق پیامک فراهم می‌شود و پزشکی از راه دور که به‌صورت بی‌سیم تأمین می‌شود»، دانسته است که اهداف زیر را دنبال میکند :
عدالت در ارائه خدمات سلامت – ترویج سبک زندگی سالم – مراقبت سلامت کارآمدتر – افزایش امید به زندگی – کاهش هزینه‌های سلامت عمومی – ایجاد پایگاه داده‌های بزرگ
هوش مصنوعی و رباتیک
هوش مصنوعی و رباتیک در بیماری‌های سرایت‌پذیر مثل کرونا پزشکی از راه دور نقش کلیدی را در زمان شیوع بیماری‌های فراگیر دارد و دستگاه‌های رباتیک می‌توانند در چنین مواقعی استفاده شوند. برای مثال، می‌توان از ربات‌ها برای نمونه‌گیری از بیمار و یا بررسی علائم بیماری وی استفاده کرد یا از هوش مصنوعی در تختخواب‌های بیمارستان‌ها برای کنترل علائم بیمار و یا حرکت خودکار در مواقع نیاز بهره گرفت و از به خطر افتادن پزشک و پرستار و سرایت بیماری مثل کرونا به دیگران جلوگیری کرد. همچنین برخی ربات‌ها برای حمل زباله‌های بیمارستانی یا ضدعفونی اتاق‌های آلوده به‌کار گرفته می‌شوند که در کاهش مرگ‌ومیر پرسنل و کادر درمانی مؤثر است.

فناوری نانو
فناوری نانو طراحی، شناسایی، تولید و کاربرد ساختارها، دستگاه‌ها و سامانه‌هایی است که اندازه آن‌ها در محدوده نانومتری (۱ الی ۱۰۰ نانومتر) باشد فناوری نانو در کنار علم پزشکی توانسته است بشر را برای نزدیک شدن به آرزوی دیرینه خود، یعنی دست یافتن به سلامت و تندرستی همراهی کند. علم پزشکی شاخه‌ای از علوم است که روی تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری‌ها مطالعه می‌کند و نانوپزشکی کاربرد فناوری نانو برای پیشگیری، تشخیص و درمان‌ بیماری‌ها تعریف شده است (فریتاز، ۱۹۹۹).
دانش نانو می‌تواند موجب پیشرفت‌هایی فراتر از آنچه که تاکنون بررسی شده شود. عصر حاضر، عصر نانوتکنولوژی و دانش نانو است. با توجه به کاربردهای اخیر فناوری نانو در حوزه پزشکی، می‌توان گفت این فناوری، کلیدی برای روش‌های تشخیصی سریع‌تر و آسان‌تر بیماری‌ها در آزمایشات گوناگون است، که برای تشخیص پارامترها و ساخت حسگرها مورد استفاده قرار می‌گیرد..از کاربردهای فناوری نانو در صنایع آرایشی‌ و بهداشتی نیز می‌توان به تبدیل نقره به نانوذرات نقره که فعالیت و قابلیت میکروب‌کشی آن‌ها را چندین برابر می‌کند، صنایع آرایشی و بهداشتی نیز از این خاصیت در ساخت صابون‌ها و دیگر مواد آرایشی استفاده کرده‌اند.
استریل‌سازی و ضدعفونی کردن تجهیزات و ابزار آلات پزشکی اهمیت بسیار زیادی داشته و خطرات ناشی از گسترش آلودگی و بیماری ما را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد. امروزه استفاده از فناوری پلاسما، گسترش فراوانی در این حوزه پیدا کرده است، به طوری که استفاده از این فناوری کاربرد گسترده‌ای در بخش استریل‌سازی ابزارهای پزشکی پیدا کرده است. استفاده از نانوذرات مغناطیسی سبب بهبود و افزایش دقت دستگاه MRI می‌گردد.
واقعیت مجازی
همچون سایر تکنولوژی‌ها، واقعیت مجازی هم راه خود را به دنیای سلامت گشوده‌است. این تکنولوژی در حیطه‌های مختلف جراحی تا سلامت روان کاربرد داشته و صنعتی رو به پیشرفت دارد. به طور ساده می‌توان گفت واقعیت مجازی یا Virtual Reality تصویر یا محیطی سه‌بعدی است که به وسیله کامپیوتر شبیه‌سازی شده و برای استفاده اغلب به هِدست و عینک مخصوص نیاز دارد. در حیطه سلامت روان، واقعیت مجازی در قالب ابزاری برای مواجهه‌درمانی به کار می‌رود. این روش برای درمان اختلال استرس پس از سانحه ، انواع فوبیا، اختلالات اضطرابی، وسواس و غیره کاربرد دارد. یکی از کاربردهای واقعیت مجازی در توانبخشی توان‌یابان و بیماران پس از جراحی است. واقعیت مجازی با دلپذیر کردن درمان، تمایل بیماران به انجام تمرین‌ها را بیشتر می‌کند و تکرار تمرین‌ها یکی از عوامل مهم در بهبود اندام آسیب‌دیده است.
پزشکی از راه دور
پزشکی از راه دور را میتوان عبارتی تعریف کرد که منظور از آن انتقال اطلاعات پزشکی از یک مکان به مکان دیگر از طریق به کارگیری روشهای الکترونیکی ارتباطی است. این شکل جدید ارتباطی میتواند به وسیله تسهیل دسترسی به خدمات و ارائه ارزان و سریع آن، صرف نظر از زمان و مکان نقش مهمی در ارتقاء نظام سلامت ایفا کند. پزشکی از راه دور به افزایش کیفیت خدمات پزشکی، افزایش سطح دسترسی بیماران به خدمات پزشکی و کاهش هزینه ها کمک می نماید و همچنین تاثیر شایانی در کاهش رفت و آمد بین مطب و بیمارستان، کاهش مراجعات دوباره به مراکز اورژانس، مدیریت موثر بیماری های مزمن و همراه کردن بیماران با مسائل مربوط به سلامتیشان دارد. امروزه رویکرد بهداشت عمومی برای ارتقاء سطح آگاهی مردم از سلامت جسم و روان خود، با استفاده از تکنولوژی پزشکی از راه دور پیشرفت چشم گیری داشته و باعث مشارکت فعال افراد در سلامت خود شده است.
نمونه فناوریهای نوآورانه در حوزه سلامت
تشخیص کرونا با کلاه ایمنی هوشمند
از آنجایی که یکی از علائم اصلی بیماری کرونا تب است، بسیاری از فروشگاه‌ها در کشور آمریکا از فناوری تصویربرداری حرارتی استفاده می‌کنند تا تشخیص دهند آیا افرادی که به این مکان‌ها وارد می‌شوند تب دارند. نیروهای پلیس دبی نیزبه تازگی نوعی کلاه هوشمندی طراحی کرده‌اند که به قابلیت تصویربرداری حرارتی مجهز بوده و برای شناسایی افرادی که درجه حرارت بدن آن‌ها بیشتر از مقدار معمول است، به کار می‌رود. این فناوری دمای بدن افراد را از فاصله پنج متری اندازه گیری می‌کند و در زمانی حدود یک دقیقه، حداقل ۲۰۰ نفر را اسکن می‌کند و در صورت تشخیص درجه حرارت نگران کننده، هشدار می‌دهد.
یونهاى نقره نانو
در این تکنولوژى یونهاى نقره نانو (۷۵۰۰۰ بار باریکتر از موى انسان) میکروبها و انگلهاى بیمارى زا و حدود ۶۵۰ نوع باکترى مختلف را از بین مى برند و از رشد آنها در جاهایى که نقش زیادى در زندگى روزمره دارد جلوگیرى مى نمایند.تکنولوژى سیلور نانو که باعث از بین رفتن۹/۹۹% میکروبها، باکتریها و دیگر عوامل بیماریزا مى‌گردد، از رشد باکتریها در لوازم خانگى امروزى نیز جلوگیرى مى کند. سطح داخلى ماشین لباسشویى، یخچال و فیلترهاى دستگاه‌هاى تهویه و تصفیه هوا و جاروبرقى توسط یونهاى بسیار ریز نقره پوشانده شده و بدین‌ترتیب باعث رفع بو و از بین رفتن باکتریها گشته و این اطمینان را به مصرف‌کنندگان مى‌دهد که لباسهایى تمیزتر، هوایى سالمتر و غذایى تازه‌تر در اختیار داشته باشند.

سهراب رستمی 

رئیس اداره سلامت شهرداری منطقه ۸