ضرورت ارائه راهکارهای جدید برای تدوین نظام جدید حقوق بین الملل بر کارکردهای دیوان بین الملل

حقوق بین‌الملل، حوزه ای است نظام یافته که وظیفه حمایتی از حکومت قانون در عرصه بین‌المللی و حرکت به سوی ارزش‌های مشترک همچون بشریت، عدالت و امنیت را بر ‌عهده دارد. این نظام از ارزش‌ها و هنجارهایی بهم­ پیوسته تشکیل شده که مبین اهداف و اغراض اجتماعی، سیاسی و اخلاقی حقوق هستند. به همین دلیل، بیشتر حقوق بین‌الملل به‌عنوان نظام مبتنی بر مبانی ارزشها شناخته می‌شود تا مبتنی بر قواعد موضوعه.

شیوه‌های مختلفی برای بیان این مبانی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها، استفاده از ابزاری به نام منابع اصلی حقوق بین‌الملل است. در میان منابع اصلی حقوق بین‌الملل، اصول کلی علی‌رغم آنکه نقش بسیار مهمی به‌عنوان پایه‌های ساختار حقوقی ایفا می‌کنند کماکان مهجور و ناشناخته مانده‌اند. لذا با بررسی های جدید می بایست هدف این باشد که ماهیت اصول کلی و کارکردهای مختلف آن مجددا ارزیابی شود. با توجه به اینکه حقوق بین‌الملل، نظام تجدید، پویایی و توسعه دائمی است، این کارکردها نقش بسیار مهمی در جلوگیری از رکود حقوق بین‌الملل ایفا کرده و به این نظام نوپا اجازه رشد بیشتر و همچنین پاسخگویی به چالش‌های جدید را می‌دهد.

ادعای ایجاد قاعده‌ی حقوقی و توسعه حقوق بین­ الملل از سوی دیوان بین ­المللی شاید گزاف بنظر آید. زیرا علی‌القاعده دیوان بین‌المللی دادگستری باید اختلاف‌های بین دولت‌ها را طبق حقوق بین‌الملل حل‌وفصل کرده و در صورت خلأ قانونی از صدور رأی اجتناب کند. ولی دیوان فراتر از حل اختلاف، از طریق ایجاد رویه‌ی قضایی، در توسعه‌ی حقوق بین‌الملل مشارکت دارد. “توسعه” مفهومی است که تغییر و نوآوری را در خود دارد و تنها با اعمال قواعد حقوقی موضوعه امکان‌پذیر نیست، لذا دیوان با عدول از رویکرد پوزیتویستی، نقش جدیدی را در حقوق بین­ الملل برای خود ترسیم کرده است. دیوان بین‌المللی دادگستری با اتخاذ روشی هم‌چون نظام حقوقی عرفی یا کامن‌لو؛ برای رویه‌ی قضایی اهمیت بیش از یک منبع فرعی قائل است و در صورت ضرورت در اصلاح و ایجاد قواعد حقوقی مشارکت می­کند، لذا هر چند دیوان رکن قانون‌گذاری نیست، با توجه به توسعه‌ نیافتگی حقوق بین­ الملل به‌ عنوان یک شبه قانون‌گذار عمل می­کند.لذا بایسته و شایسته است با رویکرد جدید و ارائه راهکارهای لازم توسط حقوقدان‌ها و محققین حوزه حقوق بین الملل راهکارهایی برای برون رفت از این شکاف ایجاد شده در این حوزه ارائه گردد .